Obeležavamo Dan primirja: "Srpska vojska dala odlučan doprinos u pobedi saveznika u Prvom svetskom ratu"

Direktor Instituta za savremenu istoriju prof. dr Predrag Marković izjavio je da je srpska vojska dala odlučan doprinos u pobedi saveznika nad Centralnim silama u Prvom svetskom ratu i dodao da je Dan primirja u Velikom ratu jedini praznik koji Srbija obeležava zajedno sa svojim zapadnim saveznicima.

Primirje u Prvom svetskom ratu potpisale su sile Antante - Velika Britanija, Francuska i Rusija sa Nemačkom 11. novembra 1918. godine, u železničkom vagonu u Kompijenu, a potpisivanjem je Veliki rat okončan.

Obeležavamo Dan primirja u Prvom svetskom ratu: Srbi platili veliku cenu za odbranu otadžbine

Počast heroijima: Položen venac na Spomenik neznanom junaku povodom Dana primirja u I svetskom ratu

Do primirja, kako je ispričao Marković za Tanjug, došlo je zbog potpunog raspada Nemačke iznutra, gladi koja je vladala i nedostatka kapaciteta za vođenje rata.

Marković je dodao da je postojao i strah od revolucije te da je zato Nemačka potpisala to primirje.

Dan primirja u Prvom svetskom ratu u Srbiji se obeležava kao državni praznik od 2012. godine.

"To je jedini praznik koji obeležavamo sa našim saveznicima - taj praznik se obeležava u Velikoj Britaniji, u velikim državama, u Australiji, Francuskoj, na Novom Zelandu, tako da to je jedini praznik koji nas povezuje sa zapadnim saveznicima u Prvom svetskom ratu", rekao je Marković, ističući da je srpska vojska dala ključan doprinos u pobedi nad Centralnim silama.

Srbin najmlađi učesnik Prvog svetskog rata: Momčilo sa devet godina dobio čin kaplara, o njegovoj hrabrosti još se priča

Kako je naveo, frontovi Centralnih sila počeli su da propadaju udarom srpske vojske 15. septembra. 

"Za dva meseca, zahvaljujući toj lančanoj reakciji koja je nastupila od Solunskog fronta, propali su svi frontovi Centralnih sila", naveo je Marković. 

Profesor ukazuje da je tokom rata Srbija postigla neverovatne stvari i podseća da je dva puta porazila ogromnu austrougarsku vojsku u prvoj godini rata. 

Kao jednu od neverovatnih činjenica, Marković navodi i povlačenje srpske vojske preko Albanije čime je, kako dodaje, sačuvana cela država.

"To se skoro nikad nije desilo u ljudskoj istoriji, da se jedna državna vojska uz ogromne gubitke na taj način sačuva. Mi imamo državu na Krfu, imamo vojsku na Solunskom frontu, i to nije uspelo nijednoj drugoj državi u ljudskoj istoriji", naglasio je.

Za probijanje Solunskog fronta, Marković kaže da predstavlja blistavu završnicu jednog pobedonosnog rata koji je odneo mnogo žrtava, ali koji je na kraju bio verovatno najveća pobeda u istoriji srpskog naroda. 

Marković navodi i da se broj žrtava srpskog stanovništva mora revidirati i dodaje da broj poginulih zavisi od toga koji deo Srbije se uzme u obzir. 

Otkriven spomenik najodlikovanijoj ženi Velikog rata: Srbi vratili mali deo duga Milunki Savić

"Najviše su stradali delovi Srbije pre 1912. godine, ali ta priča s trećinom stanovništva šalje jednu pesimističku poruku. Šalje poruku da je naša država bila neodgovorna i da je žrtvovala trećinu stanovništva u ratu. Zapravo, prema istraživanjima koja se vrše u 21. veku, broj žrtava tog rata je između 750.000 i 900.000, a ne 1.250.000, što smo učili decenijama", kazao je Marković.

Kako je pojasnio, broj od 1.250.000 žrtava korišćen je na Pariskoj mirovnoj konferenciji koja je počela u januaru 1919. godine, a završena je u januaru 1920. godine.

"Mi smo se držali tog broja, ali, na sreću, izgubili smo manje. Neko će me napasti da umanjujem srpske žrtve, ali ja se radujem da je 300.000, 400.000 Srba ostalo živih, za koje smo mislili da su poginuli. Tih 300.000 ili 400.000 danas imaju milione potomaka", kazao je. 

Marković je ukazao da je već sredinom dvadesetih godina 20. veka broj stanovnika u Srbiji premašio onaj od pre Prvog svetskog rata i dodaje da je razlog za to veliki natalitet.

"Već sredinom dvadesetih godina centralna Srbija ima više stanovnika nego što je imala deset godina ranije. Natalitet je bio ogroman u zemlji. Ako gledate statistiku, 1924. godine su već ti gubici nadoknađeni, međutim kvalitativno gubici su ogromni", naveo je Marković. 

Istakao je da su nestale čitave generacije, kao i da su najviše stradali oni koji su rođeni 1892. i 1893. godine.

Marković podseća da ratnoj generaciji pripadaju i nobelovac Ivo Andrić, koji je rođen 10. oktobra 1892. godine, kao i književnik Miloš Crnjanski, koji je rođen 24. oktobra 1893. 

Popović: Srbija i Rusija dale najveći doprinos pobedi saveznika u Prvom svetskom ratu

"Možete zamisliti, to je generacija koja je skoro potpuno nestala. Mnogo je talentovanih, velikih ljudi nestalo u tom ratu", rekao je Marković.

Prvi svetski rat počeo je 28. jula 1914. godine napadom Austrougarske na Srbiju.

Vlasti Dvojne monarhije iskoristile su tragičnu pogibiju prestolonaslednika nadvojvode Franca Ferdinanda i njegove supruge Sofije vojvotkinje Hoenberg u Sarajevu, na Vidovdan, 28. juna 1914, da optuže Srbiju da navodno stoji iza atentata.

U Beču je zapravo dugo tražen prikladan moment za, kako su verovali, konačni obračun sa Srbijom. 

Atentat koji su izvršili mladobosanci uzet je otuda kao opravdanje za rat.

Rat je objavljen, verovatno ciljano, simbolički, mesec dana po atenatu u Sarajevu, 28. jula.

Probojem Solunskog fronta, koji su izveli Srbi, sredinom septembra 1918. i pobedonosnom ofanzivom koja je presudno doprinela porazu Centralnih sila, okončan je Prvi svetski rat. 

Po kapitulaciji Bugarske, zatim i Austrougarske, Nemačka je primirje potpisala 11. novembra. Bio je to kraj Velikog rata.

Britanke spasavale Srbe i umirale: Kako su nas doktorke i bolničarke sa Ostrva zauvek zadužile?

Dan primirja u Prvom svetskom ratu u Srbiji se obeležava kao državni praznik od 2012. godine.

U Srbiji se kao glavni motiv za amblem Dana primirja koristi cvet Natalijine ramonde, što je ugrožena vrsta u Srbiji, koji je poznat i kao cvet feniks. 

Osim Natalijine ramonde, u amblemu se pojavljuje i motiv trake Albanske spomenice, koja se nalazi iznad cveta.

Dan primirja u Srbiji praznuje se neradno.

Cvet sa moćnom simbolikom: Zašto je Natalijina ramonda obeležje Dana primirja?

'Pobedom u Velikom ratu srpski narod se svrstao u velike narode'